Vraag

Als ik Kolosse 3: 5 goed begrijp slaat afgoderij m.i. alleen terug op hebzucht, en niet op de andere dingen¹. Ik heb ergens de volgende omschrijving gelezen van afgoderij: het is alles wat tussen jou en God in staat. Klopt dat?
De gelovigen in Thessalonika hadden zich van de afgoden tot God bekeerd². Als ik dat op mezelf wil toepassen, moet ik dan mijn afgoden zoeken in hobby, sport, vakantie, of iets waar je sterk naar verlangt?

Antwoord

Afgoden komen in de Bijbel voor vanaf het begin. Het gaat dan om afbeeldingen van mensen of dieren die de plaats van God innemen³. Dat gebeurt niet alleen onder de volken maar ook in Israël⁴. Paulus maakt zijn zendingsreizen in een wereld vol Griekse en Romeinse afgoden. Ook van hen zijn veel tempels en beelden gemaakt. Athene stond er vol mee⁵ en dat zal in Thessalonika niet veel anders geweest zijn. De christenen in Thessalonika hebben zich van deze afgoden afgekeerd om God te gaan dienen.

Nu kunnen wij ons inderdaad afvragen wat de informatie in (vooral) het Nieuwe Testament ons wil leren. Wij kennen zulke beelden immers niet?
Kolosse 3: 5 helpt ons daarbij, want het is één van de weinige teksten waar afgoderij niet slaat op afgodsbeelden, maar op andere zaken. Vergelijk ook Efeze 5: 5⁶.
Laten we Kolosse 3: 5 eerst iets nauwkeuriger bekijken:

• “doodt uw leden die op de aarde zijn”
  Deze werkwoordsvorm betekent dat het doden eenmalig is gebeurd, namelijk bij onze bekering. Iets vergelijkbaars schrijft Paulus in Romeinen 6. Onze leden (=ledematen) werden vroeger gebruikt voor de zonde, maar moeten nu ingezet worden voor de gerechtigheid⁷. We moeten ons voor de zonde dood houden⁸. Het kan een keer misgaan, maar in principe willen we niets liever dan God dienen.
  
  
• “hoererij, onreinheid, hartstocht, boze begeerte”
  Bij veel zondige daden gebruiken we onze ledematen, en toch gaan die zonden buiten het lichaam om. Onze lichaam is er niet direct bij betrokken⁹. Maar in deze opsomming van moreel kwaad is ons lichaam wèl direct betrokken, en niet alleen óns lichaam maar ook het lichaam van een ander (ook al is dat soms alleen in gedachten).
  
  
• “de hebzucht, die afgoderij is”
  Deze rij wordt afgesloten met de hebzucht, het enige van de zonden met een lidwoord. Het lijkt de samenvatting te zijn van de voorgaande morele zonden. Anders gezegd: deze morele zonden laten het duidelijkst zien wat hebzucht is. Met dit kwaad onteren wij zowel ons lichaam als dat van een ander.
  Dit gaat dus veel verder dan de geldzucht (letterlijk: liefde tot het geld¹⁰). Dan waarschuwt Paulus tegen het verlangen om rijk te willen worden, niet zozeer omdat een ander daardoor schade zal lijden, maar omdat een rijke gelovige er zélf door in verzoeking zal vallen.

- afgoderij

Dat brengt ons bij de vraag wat afgoderij eigenlijk is.
Een afgodendienaar (letterlijk: een huurling van afgoden) pleegt afgoderij (letterlijk: in dienst van afgoden). Achter de afgoden gaan demonen schuil¹¹.
Hét kenmerk van een afgod is: het neemt de plaats van God in.
Zodra mensen dit doen zullen zij de gevolgen merken: God geeft hen over aan onreinheid volgens hun eigen begeerten. Waar leidt dat toe? Niet tot leugen, diefstal of moord, maar tot het onteren van hun lichamen onder elkaar¹²!
Afgoderij leidt dus tot moreel kwaad. Het was dan ook volop te vinden bij afgodstempels, en raakte uiteindelijk verweven met het hele maatschappelijke leven. En dat is vandaag nog steeds zo.

- het evangelie

Het evangelie zorgt voor een enorme verandering. Dat gaat echter niet vanzelf. Zelfs in Thessalonika, waar de christenen zich duidelijk van de afgoden hadden bekeerd, moet Paulus benadrukken dat het echt afgelopen moet zijn met begerige hartstochten die over de grenzen van het huwelijk gaan¹³. Dit is het terrein van de afgoderij.
Dit onderwijs komt dan ook in elke brief terug omdat het hard nodig is!

- tussen mij en God

Er kunnen veel dingen tussen God en mij instaan. Denk aan sport, werk, hobby, vakantie, e.d., maar dat is daarmee nog geen afgoderij. Sport is zelfs een beetje nuttig¹⁴. Op deze punten kunnen we inderdaad doorslaan en dat zal effect hebben op ons geestelijk leven, maar daar moeten we elkaar gewoon op aanspreken.
Het is goed om daar ontspannen mee om te gaan, zeker in een maatschappij met veel zittend werk.

- verlangens

Boze verlangens vallen dus onder moreel kwaad, maar er zijn ook goede verlangens:

• De Heer verlangde om het pascha te vieren met Zijn discipelen¹⁵
• Paulus verlangde om bij de Heer te zijn¹⁶
• Paulus verlangde om andere gelovigen te ontmoeten¹⁷
• De normale verlangens in het leven, zoals het verlangen naar een levensgezel. Het kan verdriet geven als het lang duurt¹⁸. Dan kan verlangen overgaan in een obsessie, maar zelfs dán is het nog geen afgoderij. Ook dit verlangen mogen we bij God bekend maken¹⁹.